ελευθεριών της Ελληνορθόδοξης μειονότητας των νήσων Ίμβρου και Τενέδου

ελευθεριών της Ελληνορθόδοξης μειονότητας των νήσων Ίμβρου και Τενέδου

Παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών της ελληνορθόδοξης μειονότητας των νήσων Ίμβρου και Τενέδου. Το 1923 ο πληθυσμός της Ίμβρου ήταν 10.000 κάτοικοι, οι οποίοι κατά 100% ήταν ορθόδοξοι 'Ελληνες, ενώ η Τένεδος , αριθμούσε 2.500 κατοικους, οι οποιοι κατα τα δύο τρίτα ήταν ορθόδοξοι 'Ελληνες. Με το άρθρο 14 της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 παραχωρήθηκε στους ελληνορθόδοξους Ιμβρίους και Τενέδιους ειδικό καθεστώς τοπικής αυτοδιοικήσεως που προέβλεπε: α) Ειδική διοικητική οργάνωση αποτελούμενη από 'Ελληνες και παρέχουσα όλες τις εγγυήσεις στον ιθαγενή ελληνορθόδοξο πληθυσμό (μη μουσουλμάνους), σε ό, τι αφορά την άσκηση της τοπικής διοικήσεως και την προστασία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων επί της ζωής και ελευθερίας του προσώπου και επί της περιουσίας.

β) Σώμα αστυνομίας προς εξασφάλιση της δημόσιας τάξεως στρατολογούμενο μεταξύ του ιθαγενούς ελληνορθόδοξου πληθυσμού, με την φροντίδα της προβλεφθείσης τοπικής διοικήσεως, υπό τις διαταγές της οποίας θα διατελούσε. Παράλληλα, είχαν εφαρμογή και ως προς τους Ιμβρίους και Τενεδίους τα άρθρα 37 έως 44 της συνθήκης της Λωζάνης περί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των εθνικών μειονοτήτων στην Τουρκία. Παρά τα συμφωνηθέντα όμως, αμέσως , μετά το 1923 οι τουρκικες αρχες με αντιμειονοτικά μέτρα προβαίνουν σε συνεχεις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών των ορθόδοξων Ελλήνων της Ίμβρου και Τενέδου.
Το 1923 απαγορεύεται στους Ίμβριους και Τενέδιους να υπηρετoυν την στρατιωτική τους θητεία στα νησια και επιβάλλεται να υπηρετούν σε απομακρυσμένες περιοχές της ηπειρωτικής Τουρκίας κοντά στα σύνορα με το Ιράν, το Ιράκ και την πρώην Σοβιετική 'Ενωση.
Το 1924 κηρύσσονται ως ανεπιθύμητοι στα νησιά 1.500 Ίμβριοι και 66 Τενέδιοι. Πρόκειται για τους περισσότερο ικανούς και επιφανείς 'Ελληνες που θα μπορούσαν να αναλάβουν την τοπική αυτοδιοίκηση. 'Ετσι, εμποδίσθηκε στην πράξη η εφαρμογή των όρων του άρθρου 14. Από το 1924 μέχρι και σήμερα κανένας ιθαγενής Ίμβριος ή Τενέδιος δεν ανέλαβε την διοίκηση των νησιών , αλλά μόνον Τούρκοι και μη Ίμβριοι.
Το 1927 δημοσιεύεται ο τουρκικος νόμος 1151/1927 , με το άρθρο 14 του οποίου απαγορεύεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα δημοτικά σχολεία της Ίμβρου και Τενέδου και επιβάλλεται να γίνονται τα μαθήματα στην τουρκική. Την ίδια εποχή κλείνουν ελληνικά σχολεία και η Κεντρική Σχολή της Ίμβρου. Αργότερα, κατά την περίοδο της ελληνοτουρκικής φιλίας που άρχισε το Ι951 επαναλειτουργούν τα ελληνικά σχολεία.
Το 1943 η Τουρκία εποικίζει την Ίμβρο και Τένεδο με Λαζούς, δηλαδή μουσουλμάνους ελληνικής καταγωγής (εξισλαμισθέντες) από την περιοχή μεταξύ Τραπεζούντος και Βατούμ, με σκοπό να αλλοιώσει την εθνολογική σύνθεση των νησιών.
Την ίδια χρονιά δημεύεται όλη η μοναστηριακή περιουσία στην Ίμβρο και Τένεδο, που ανήκει στις Μονές του Αγίου 'Ορους , Αθω της Χαλκιδικής και ισοπεδώνονται ιεροί ναοί και κτίσματα. Ταυτόχρονα, εφαρμόζεται και στα νησιά ο νόμος περί φορολογίας της περιουσίας (varlik) που έγινε αιτία να εκτοπισθούν σε στρατόπεδα αναγκαστικής εργασίας εκατοντάδες ελληνορθόδοξοι Ίμβριοι και Τενέδιοι, επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν τον φόρο περιουσίας.
Το αποτέλεσμα ήταν να επέλθει οικονομικός μαρασμός στα δύο νησιά. Κατά την χρονική περίοδο 195264 σημειώνεται ανάπαυλα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λόγω της βελτιώσεως των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Με αφορμή όμως την κρίση στο Κυπριακό πρόβλημα κατά το έτος 1964 οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων φτάνουν στα όρια των φρικαλεοτήτων με την εφαρμογή του τουρκικού σχεδίου αφελληνισμού των νήσων Ίμβρου και Τενέδου με την ονομασία «ERITME PROGRAMMl».
Το τουρκικό αυτό πρόγραμμα διαλύσεως της ελληνορθόδοξης μειονότητας υλοποιήθηκε με τρία μυστικά διατάγματα που είχαν τρεις στόχους: 1) την στέρηση των περιουσιών των ελληνορθόδοξων Iμβρίων Τενεδίων , 2) την εκδίωξη των ιθαγενών κατοίκων από τα νησιά και 3) τον εποικισμό των νησιών με Τούρκους εποίκους.
Προς εφαρμογή των μυστικών αυτών διαταγμάτων ελήΦθησαν τα ακόλουθα μέτρα: α. Δημοσιεύθηκε ο τουρκικός νόμος 502/1964 με τον οποίο απαγορεύθηκε στις ελληνορθόδοξες κοινότητες να κατέχουν ακινητη περιουσια, εκτος απο τα κτιρια των ναών .
Σε εκτέλεση του νόμου αυτού δημεύθηκαν όλα τα ελληνορθόδοξα σχολεία με τα κινητα πραγματα και εποπτικα οργανα, όλα τα κοινοτικά κτίρια, στα οποία στεγάζονται οι κοινοτικές υπηρεσίες, καθώς και όλη η κοινοτική περιουσία. Με το άρθρο 5 της υπ' αριθ. 6830/1964 Πράξεως της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνελεύσεως επιτραπηκαν εκτεταμενες αναγκαστικες απαλλοτριώσεις στην Ίμβρο και εξουσιοδοτήθηκε ο ειρηνοδίκης να κηρύσσει τις απαλλοτριώσεις κατά την απόλυτη κρίση του και χωρίς καμμία δέσμευση από τον νόμο.
Το ίδιο έτος δημεύθηκε, με την μέθοδο της απαλλοτριώσεως έναντι ευτελούς αποζημιώσεως, ολόκληρος ο κάμπος του χωριού Σχοινούδι της Ίμβρου για να εγκατασταθούν εκεί οι τουρκικές αγροτικές φυλακές, που έγιναν αργότερα ορμητήριο εγκληματικών ενεργειών των βαρυποινιτών σε βάρος των ελληνορθόδοξων Ιμβρίων, καθώς επίσης και η περιοχή μεταξύ Παναγίας και Γλυκέως για την εγκατάσταση στρατοπέδου.
Από τότε άρχισε μια ολόκληρη επιχείρηση εικονικών απαλλοτριώσεων κτημάτων των ορθόδοξων Ελλήνων. Η απαλλοτρίωση γινόταν έναντι της εξευτελιστικής αποζημιώσεως της αξίας ενός αυγού ανά τετραγωνικό μέτρο γης, Με αυτόν τον τρόπο δημεύθηκαν στην ουσία 40.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, 44.000 στρέμματα δασικής εκτάσεως και 78.000 στρέμματα βοσκοτόπων.
Με τον ίδιο τουρκικό νόμο 502/1964 επαναφέρεται σε ισχύ το άρθρο 14 του καταργηθέντος νόμου 1151/1927και απαγορεύεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα ελληνικά σχολεία. Ταυτόχρονα κλείνουν τα ελληνικά δημοτικά σχολεία.
γ. Το 1974 με την υπ' αριθμ. 35! 27 .5.1974 διαταγή της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας διατάχθηκε η εφαρμογή του τμήματος του σχεδίου «ERIΤΜΕ PROGRAMMI» που αφορούσε την τρομοκρατία των ελληνορθόδοξων Iμβρίων με σκοπό να εξαναγκασθούν να εγκαταλείψουν τα νησιά.
Το βράδυ της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο (20/7/1974) συγκεντρώνονται περίπου 300 άνδρες και κρατουνται επι τρεις ημερες σε στρατοπεδο συγκεντρώσεως. Επίσης, έγιναν ξυλοδαρμοί πολιτών, βιασμοί γυναικών, λεηλατήθηκαν περισσότερα από 200 ελληνικά σπίτια αφού προηγουμένως εκδιώχθηκαν οι ιδιοκτήτες τους, ενώ τα χωριά Κάστρο και Γλυκύ εκκενώθηκαν εντελώς.
Την ίδια στιγμή βεβηλώνεται το νεκροταφείο στο χωριό Κάστρο της Ίμβρου και η ενοριακή εκκλησία λεηλατείται, ενώ άλλα 300 εξωκλήσια στην Ίμβρο βεβηλώνονται και καταστρέφονται ή μετατρέπονται σε πολυβολεία, σταύλους, φυλάκια.
Οι βαρυποινίτες (AGIR CEZA), που μεταφέρθηκαν από την Τουρκία στις αγροτικές φυλακές της Ίμβρου, κυκλοφορούσαν ανενόχλητοι στο νησί. Σε συντονισμό με τους Τούρκους έποικους σκορπούσαν τον τρόμο με ξυλοδαρμούς χωρίς πρόκληση, και εκβιασμούς με απειλητικές επιστολές, βιασμούς γυναικών, δολοφονίες και την διάδοση του συνθήματος «γκιαούρι εξαφανίσου από το νησί γιατί θα πεθάνεις», με την παρότρυνση των τουρκικών αρχών.
Πολλοί φιλήσυχοι Ίμβριοι δολοφονήθηκαν, άλλος με πνιγμό σε πηγάδι, άλλος με απαγχονισμό σε δένδρο, άλλος με ξυλοδαρμό, άλλος με μαχαίρωμα και άλλος με τυφεκισμό με κυνηγετικό όπλο. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής δολοφονίες:
Το 1973 οι βαρυποινίτες .δολοφονούν στο χωριό Παναγία της Ιμβρου τον έμπορο Στέλιο ~αβαλέρo.
Το 1977 η Στυλιανή Ζούνη από τους Αγίους Θεοδώρους, μητέρα ανήλικων παιδιών, βιάζεται και δολοφονείται.
Η σύζυγος του Ιωάννη Καραγιοκτζή πεθαίνει ύστερα από άγριο βιασμό.
Το 1980 κατακρεουργείται στην αγροικία του ο Γιώργος Βιγλής ή Σαμακός από το Σχοινούδι.
Το 1983 δολοφονείται στο Σχοινούδι από βαρυποινίτες ο Ευστράτιος Στυλιανίδης καιστην Παναγία ο Νίκος Λαδάς από έποικους.
Στις 19/11/990 δολοφονείται στο χωριό Γλυκύ ο Ζαφείρης Δεληκωνσταντής .Κανένας από τους δολοφόνους των άτυχων Ιμβρίων δεν συνελήφθη και δεν τιμωρήθηκε. Πλην τούτων κακοποιήθηκαν και φυλακίσθηκαν πολλοί Ίμβριοι χωρίς να προηγηθεί δίκη αυτών.
Η τρομοκρατία που άρχισε από το καλοκαίρι του 1974 εξανάγκασε σε μαζική φυγή χιλιάδες Ιμβρίων . Οι τουρκικές αρχές δήμευσαν τις περιουσίες των περισσοτέρων και τους διέγραψαν από τα δημοτολόγια και τα μητρώα αρρένων των δήμων στους οποίους ανήκουν, αν και έφυγαν ως Τούρκοι υπήκοοι με επίσημα διαβατήρια.
Παράλληλα μεταφέρθηκαν ομαδικά Τούρκοι από διάφορα μέρη της Τουρκίας και δημιουργήθηκαν τουρκικοί συνοικισμοί στην πρωτεύουσα της Ίμβρου και τρία τουρκικά χωριά κοντά σε ελληνικά. Στους Τούρκους έποικους παραχωρήθηκαν τα κτήματα που είχαν αφαιρεθεί από τους 'Ελληνες με εικονικές απαλλοτριώσεις.
Στη συνέχεια η Ίμβρος μετονομάστηκε σε Γιοκτσέ Αντά και όλα τα ελληνικά τοπωνύμια αντικαταστάθηκαν με τουρκικά, ενώ καταστράφηκαν τα χωριά των Ιμβρίων που εξαναγκάσθηκαν να τα εγκαταλείψουν από την τρομοκρατία και τους διωγμούς.
Σε μεταγενέστερη έκθεση της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας αναφέρεται ότι τα αποτελέσματα της εφαρμογής του σχεδίου "ERITME PROGRAMMΙ" είναι ικανοποιητικά και προτείνεται εντατικότερη εφαρμογή αυτού. Πέραν τούτων ελήφθησαν και άλλα αντιμειονοτικά μέτρα. Απαγορεύθηκε η πρόσβαση στα νησιά χωρίς προηγούμενη ειδική άδεια, η οποία δίνονταν σε σπάνιες περιπτώσεις. 'Ετσι, ήταν αδύνατο να επισκεφθούν τα νησιά δημοσιογράφοι. Το μέτρο αυτό είχε ως συνέπεια τον αποκλεισμό των νησιών από τον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης, απάγορεύθηκε η εξαγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων και η κατοχή οποιουδήποτε πλωτού μέσου, με αποτέλεσμα να μαραζώσει η αλιεία που ήταν μία από τις κυριότερες ασχολίες των κατοίκων. Ακόμη, σημειώνεται συχνά διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος μόνον στα ελληνικά χωριά, καθώς και παραβίαση της αλληλογραφίας των Ελλήνων.Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία προφασίζεται ότι οι ορθόδοξοι 'Ελληνες εγκατέλειψαν την Ίμβρο και την Τένεδο για λόγους αστυφιλίας. Τα ντοκουμέντα όμως των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ιμβρίων και Τενεδίων είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες του ομαδικού και βίαιου εξαναγκασμού τους σε φυγή από τα νησιά.
Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του «ERITME PROGRAMMΙ» ήταν να μειωθεί ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός στην νήσο Ίμβρο από 10.000 ελληνορθόδοξους σε 15 μείωση κατά 96,48%), ενώ στην νήσο Τένεδο από τους 2.500 ελληνορθόδοξους έμειναν περίπου 10 (μείωση κατά 99,6%). Αντιθέτως, ο τουρκικός πληθυσμός της Ίμβρου από μηδενικός ανέρχεται σήμερα σε 8.000 κατοίκους και της Τενέδου από 800 σε 1.500 κατοίκους.
Στις περιπτώσεις των ελληνορθόδοξων μειονοτήτων της Κωνσταντινουπόλεως και των νήσων Ίμβρου και Τενέδου, έχει συντελεσθεί συνολική παραβίαση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ξεπερνούν και αυτό το απαρτχάϊντ της νοτίου Αφρικής, παρά τις συμβατικές δεσμεύσεις της Τουρκίας από τα άρθρα 37 έως 44 της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 από την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων , από την Σύμβαση της Ρώμης για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών, από την έβδομη (VII) αρχή της Τελικής Πράξεως του Ελσίνκι, από την Πράξη της Συναντήσεως της Βιέννης, από την Πράξη της Διασκέψεως της Κοπενχάγης για την Ανθρώπινη διάσταση, από τον Χάρτη του Παρισιού του 1990 και από την 'Εκθεση της Συναντήσεως στην Γενεύη των ειδικών της Δ.Α.Σ.Ε. σε θέματα εθνικών μειονοτήτων.
Τα θεμελιώδη όμως δικαιώματα, των οποίων η παραβίαση συνεχίζεται μέχρι σήμερα και παραμένει ανοικτό πρόβλημα, είναι το αναφαίρετο δικαίωμα της εγκαταστάσεως των ορθόδοξων Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως και των νήσων Ίμβρου και Τενέδου στις πατρίδες τους και το δικαίωμα αποζημιώσεως των περιουσιών που δημεύθηκαν ή κατασχέθηκαν ή απαλλοτριώθηκαν εικονικά. Παρά τις ατέρμονες προσπάθειες των Κωνσταντινουπολιτών και των Ιμβρίων και Τενεδίων και παρά τις επίζημες παραστάσεις, η Τουρκική Κυβέρνηση αρνείται να ικανοποιήσει την αξίωση για ισάξια και δίκαιη αποζημίωση των δημευθέντων περιουσιών , σε αντίθεση προς κάθε κανόνα διεθνούς δικαίου και ηθικής.
'Ηδη το δικαίωμα της πραγματικής αποκαταστάσεως των παραβιάσεων δικαιωμάτων κατά το παρελθόν αναγνωρίσθηκε από όλες τις Χώρες Μέλη της ΔΑΣΕ, ακόμη και από την ίδια την Τουρκία, ως ένα από τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων ( 'Εκθεση της Συναντήσεως στην Γενεύη των Ειδικών της ΔΑΣΕ).

Ελληνορθόδοξα Νέα

Iμβρος

Ολοένα και περισσότεροι Ίμβριοι επιχειρούν να διασώσουν τις περιουσίες τους και αναπαλαιώνουν τα σπίτια τους στο νησί...
«Ίσως να μην ξανάρθω πια», σκέφτηκε ο Μάκης κοιτάζοντας την Ίμβρο από το καράβι. Πέρασαν από τότε 27 χρόνια. Τελικά διαψεύστηκε. Τώρα κάθε φορά που επιστρέφει στο νησί του χαίρεται που το βλέπει να ζωντανεύει ξανά.
«Υπάρχει κινητικότητα πλέον. Τέτοια εποχή πριν από δέκα χρόνια δεν κυκλοφορούσε κανείς τον Σεπτέμβριο», μου εξηγεί ο Μάκης Καμπουρόπουλος, ο οποίος διδάσκει ελληνικά στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Πόλη. Τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες της Ίμβρου επιστρέφουν στο νησί, άλλοι για μερικές μέρες τον χρόνο και άλλοι για να φτιάξουν τα σπίτια τους και να μείνουν στο νησί για μερικούς μήνες τον χρόνο. Τα ...
Χριστούγεννα, το Πάσχα και κυρίως τον Δεκαπενταύγουστο το νησί ζωντανεύει. Μάλιστα εδώ και μερικά χρόνια αυξήθηκε ακόμη και ο εσωτερικός τουρισμός. Οι Τούρκοι θέλουν να γνωρίσουν την Ίμβρο- Gokceada στα τουρκικά- αν και λέγεται πως οι περισσότεροι καλύπτουν την περιέργειά τους με μία μόνο επίσκεψη! Τώρα στο «Μπαϊράμι» έγινε το αδιαχώρητο. Ουρές τα αυτοκίνητα περίμεναν επί ώρες να επιβιβαστούν στο καράβι από το λιμάνι του Τσανάκαλε.

«Στέλνουμε το μήνυμα ότι είμαστε αποφασισμένοι να μείνουμε εδώ. Δεν έχουμε απελπιστεί και δεν σκεφτήκαμε ούτε στιγμή να εγκαταλείψουμε την Ίμβρο, θα φυλάμε τις θερμοπύλες», μου είπε ο Μητροπολίτης Ίμβρου Κύριλλος, τον οποίο συναντήσαμε στη Μητρόπολη, στην Παναγία, όπου μένουν 25 με 30 Έλληνες. Μου είπε ότι από το 2002 έχουν ανακαινιστεί δεκάδες εκκλησίες και ξωκκλήσια τα οποία λειτουργούν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Αν και η ακραία ανθελληνική εφημερίδα «Gokceada» αντέδρασε όταν στις 17 Ιουλίου έγινε εσπερινός στην κατεστραμμένη εκκλησία της Αγίας Μαρίνας στο Κάστρο. «Πειρατική λειτουργία», έγραψε η εφημερίδα, παρόλο που για τον εσπερινό είχαν εξασφαλισθεί όλες οι σχετικές άδειες. «Γιατί στην Τραπεζούντα δεν τους άφησαν και εδώ τους αφήνουν;», έγραψε ο εκδότης της εφημερίδας Μπουλέντ Αϊλί αγνοώντας ηθελημένα προφανώς ότι εδώ πρόκειται για Έλληνες χριστιανούς ορθόδοξους- πολίτες της Τουρκικής Δημοκρατίας, που υποτίθεται ότι πρέπει να απολαύουν ισονομίας και ισοπολιτείας.

Διακόσιοι μόνιμοι. Οι Έλληνες που διαμένουν μόνιμα στην Ίμβρο δεν ξεπερνούν τους 200. Τους καλοκαιρινούς μήνες όμως αυξάνονται, φτάνοντας τους 400. Τον Δεκαπενταύγουστο οι Έλληνες που επισκέπτονται το νησί ενδεχομένως να ξεπερνούν και τους 2.000. Ένας μεγάλος αριθμός «εξαμηνιτών», όπως αυτοαποκαλούνται, επιστρέφουν στα αναπαλαιωμένα σπίτια τους. Αν και ανάμεσά τους δεν υπάρχουν νέοι. Είναι σχεδόν όλοι συνταξιούχοι με μέσο όρο ηλικίας τα 65. Ο κυρΝικόλας Ζούνης είναι και αυτός «εξαμηνίτης». Ζει έξι μήνες στην Αθήνα και έξι μήνες στα Αγρίδια (Τepekoy), το μοναδικό αμιγώς ελληνικό χωριό της Τουρκίας με 25 μόνιμους κατοίκους. Οι Τούρκοι το αποκαλούν Rum Κoyu, δηλαδή «ρωμαίικο χωριό». «Δεν θέλουμε να χαθούν οι περιουσίες μας. Για μας έχουν μεγάλη αξία. Οι γονείς μας για να τα αποκτήσουν αυτά ταλαιπωρήθηκαν πολύ», μου λέει με δακρυσμένα μάτια ο κυρ Νικόλας.

Τον συνάντησα στο καφενείο του χωριού μετά τη λειτουργία της Κυριακής. Το καφενείο ήταν γεμάτο από Έλληνες. Άλλοι από την Αθήνα, άλλοι από τις Βρυξέλλες και άλλοι από την Πόλη. Ο κυρ Νικόλας είναι πρόεδρος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής αλλά προσφέρθηκε να βοηθήσει στη διαδικασία κατάρτισης Κτηματολογίου, προκειμένου οι περιουσίες να αποδίδονται στους πραγματικούς ιδιοκτήτες τους. Το 2002 είχαν περάσει από το χωριό Αγρίδια περί τα 50 κτήματα στο τουρκικό δημόσιο τα οποία τώρα διεκδικούν οι Ρωμιοί.

Άλλα 80 κτήματα στην περιοχή Βαλανάρι πέρασαν το 2005 επίσης στο τουρκικό δημόσιο μετά την ψήφιση νόμου με τον οποίο κηρύχθηκε προστατευόμενη η περιοχή. Τελικά ο νόμος αποσύρθηκε αλλά οι περιουσίες δεν επιστράφηκαν και η υπόθεση βρίσκεται σε εξέλιξη.

Ο κυρ Νικόλας θα αφήσει στην κόρη του όλη την περιουσία στα Αγρίδια, στον γιο του όμως τίποτα δεν μπορεί να δώσει! Και ο λόγος είναι ότι ο γιος του Απόστολος δεν μπορεί να είναι κληρονόμος επειδή του έχει αφαιρεθεί η τουρκική ιθαγένεια με τη δικαιολογία της μη προσέλευσης για να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Η κόρη του η Αντιγόνη όμως, η οποία διατηρεί και την τουρκική της υπηκοότητα, μπορεί να είναι η κληρονόμος. «Η περιουσία περνάει από γυναίκα σε γυναίκα και όχι από άντρα σε άντρα γιατί είναι το στρατιωτικό στη μέση», τονίζει ο κυρ Νικόλας. Και η Μαρία Μπαχτσέ, η οποία διδάσκει σε Τούρκους ελληνικά στο Πανεπιστήμιο του Τσανάκαλε, θέλει να αγοράσει σπίτι στο χωριό της στα Αγρίδια. «Η μητέρα σου δεν σου άφησε το σπίτι της Μαρίας;» τη ρώτησα. Και τότε μου διηγήθηκε τη θλιβερή της ιστορία. Θα πήγαιναν για τη μεταβίβαση μαζί με τη μητέρα της στο νησί αλλά η κακοκαιρία ήταν τόσο μεγάλη που δεν κατάφεραν να επιβιβαστούν στο καράβι. Ύστερα από τρεις μέρες αναμονή στο Τσανάκαλε, η μητέρα της είπε: «Δεν βαριέσαι, ερχόμαστε το Πάσχα». Μέχρι το Πάσχα πέθανε! Τώρα η Μαρία διεκδικεί την περιουσία της... Ο κυρ Στέλιος Στυλιανίδης, επίσης από τα Αγρίδια, θα δώσει την περιουσία του και στην κόρη του και στον γιο του καθότι ο τελευταίος έχει καταφέρει να διατηρήσει την τουρκική του ιθαγένεια. Και η περιουσία είναι τεράστια, μου λέει ο ίδιος ο κυρ Στέλιος, ένας από τους μεγάλους επιχειρηματίες του νησιού και ευεργέτης του. Πριν φύγει από το νησί το 1952 για την Αφρική και αργότερα για το Παρίσι, είχε χτίσει ένα σαπωνοποιείο και προμήθευε την αγορά της Κωνσταντινούπολης με ωραιότατα αρωματικά σαπούνια, τα Dilber, που θα πει «ωραία γυναίκα». Εκείνη την περίοδο το χωριό ήταν στην ακμή του, ζούσαν εκεί 1.200 Έλληνες. Τώρα ο κυρ Στέλιος επιστρέφει για μερικούς μήνες τον χρόνο. Επισκεύασε δύο από τα σπίτια του και τώρα θέλει να αναπαλαιώσει και το σαπωνοποιείο. Η σύζυγός του θέλει να το κάνουν μουσείο! Πριν αναχωρήσουμε από τα Αγρίδια γευτήκαμε το υπέροχο λικέρ από βύσσινο της κυρα- Βασιλικής, της μητέρας του Μάκη. Ένα μήνα το κρατούσε στον ήλιο μέχρι να γίνει. Δεν κρατηθήκαμε, ζητήσαμε τη συνταγή. «Για το Κυπριακό φύγαμε, αλλά μην το γράψεις αυτό», μου είπε ο πατέρας του Μάκη, ο κυρ Μίμης. Επέστρεψαν στα Αγρίδια πριν από εφτά χρόνια, έφτιαξαν το σπίτι τους και κάθε χρόνο μένουν εκεί για έξι μήνες. «Τώρα περνάμε καλά με τους Τούρκους. Δεν έχουμε προβλήματα όπως παλιά», μου λέει η κυρα-Βασιλική.

Πολλοί μοιράζουν τον χρόνο τους, ζώντας έξι μήνες στην Αθήνα και έξι μήνες στο νησί


«Γύρισα στην πατρίδα μου στα 82»

«Η Πόλη δεν μου αρέσει. Η πατρίδα μου είναι εδώ», μου λέει ο κυρΜιχάλης ο οποίος επέστρεψε με τη σύζυγό του Ρεμιέ Χάνιμ στο Σχοινούδι (Derekoy). Εκείνος Ρωμιός και εκείνη Τουρκάλα. Είναι παντρεμένοι εδώ και 60 χρόνια! Την έκλεψε από την Άγκυρα, όπου ο πατέρας της δούλευε ως κηπουρός στην ελληνική πρεσβεία. Ο Μιχάλης και η Ρεμιέ έκαναν πολιτικό γάμο και στη συνέχεια επέστρεψαν πάλι στην Άγκυρα όπου τελικά τους αποδέχτηκαν όλοι ως νόμιμο ζευγάρι. Γνώριζαν ακόμη και τον Γιώργο Σεφέρη που τότε υπηρετούσε στην ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα.

Τους χτυπήσαμε την πόρτα την πρώτη μέρα του Μπαϊραμιού. Η Ρεμιέ Χάνιμ φρόντισε για το τραπέζι και από το πρωί δέχονταν επισκέψεις και αντάλλαζαν ευχές. «Γιορτάζουμε και το Μπαϊράμι, γιορτάζουμε και το Πάσχα», μου εξηγεί ο κυρΜιχάλης λέγοντας ότι ο ένας σέβεται τη θρησκεία του άλλου: «Σε αυτό το σπίτι δεν υπήρξε καβγάς. Αυτή τη δική της θρησκεία κι εγώ τη δική μου. Πηγαίνω στην εκκλησία και πηγαίνει στο τζαμι». Η Ρεμιέ Χάνιμ, μάλιστα, το Πάσχα φτιάχνει αρνί και κόκκινα αυγά! Έμαθε και πολύ καλά ελληνικά αν και τα τελευταία τρία χρόνια, με τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπισε, δυσκολεύεται να μιλήσει πολύ πια...

Το Σχοινούδι είναι από τα πιο ερειπωμένα χωριά στο νησί. Τα περισσότερα σπίτια έχουν σχεδόν γκρεμιστεί. Η εγκατάσταση, τη δεκαετία του ΄60, μιας ανοιχτής φυλακής δίπλα στο χωριό για βαρυποινίτες αύξησε τον τρόμο του ελληνικού πληθυσμού και τους οδήγησε στη μετανάστευση. Στο Σχοινούδι μένουν τώρα γύρω στους 40 Έλληνες. Υπάρχουν όμως και άλλοι τόσοι Κούρδοι που μετανάστευσαν στο χωριό και κατέλαβαν περιουσίες των Ελλήνων. «Άνοιξαν τα σπίτια και μπήκαν μέσα. Γεννάνε και γέμισε ο τόπος κλεφταράδες. Τα κατσίκια μας, που ζούσαν ελεύθερα, τα μάζεψαν και τα πούλησαν. Δεν έχουμε τίποτα, τα πήραν όλα», μου λέει ένας κάτοικος του χωριού.

Κούρδοι εγκαταστάθηκαν και στο Κάστρο (Κalekoy) στο οποίο σήμερα δεν μένει κανένας Έλληνας, καταλαμβάνοντας περιουσίες Ελλήνων.


Οδοιπορικό στο χωριό του Πατριάρχη

Το χωριό με τους περισσότερους Έλληνες- γύρω στους 70- είναι οι Άγιοι Θεόδωροι (Ζeytinli), το χωριό του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. «Μαζί μεγαλώσαμε. Εδώ είναι το πατρικό του, δίπλα στο δικό μας», μου λέει η κυρα-Μαρία, η σύζυγος του μπάρμπα-Χρίστου, γνωστού ποδοσφαιριστή στην Τουρκία, ο οποίος έπαιζε στην ομάδα Μπεσίκτας τη δεκαετία του ΄50. Στο μικρό καφενεδάκι του μπαρμπα-Χρίστου φάγαμε το παραδοσιακό σακίζ μουχαλεμπί (με μαστίχα) από τα χεράκια της κυρα-Μαρίας. «Εγώ φτιάχνω το καλύτερο στο νησί», περηφανεύτηκε. Ο κυρΝίκος, ο αδελφός του Οικουμενικού Πατριάρχη, έφτασε σε λίγο με το κλειδί και μας άνοιξε το Μουσείο Βαρθολομαίου, το οποίο ιδρύθηκε πρόσφατα- τα εγκαίνια έγιναν τον περασμένο Αύγουστοκαι βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το πατρικό τους. Πρόκειται για το παλαιό παντοπωλείο του παππού τους. «Αγαπούσε τα γράμματα και έγινε Πατριάρχης. Εγώ δεν τα αγαπούσα, πήγα μόνο μέχρι το Δημοτικό», μου λέει χαμογελώντας. Θυμάται μάλιστα την αγάπη που είχε ο αδελφός του για την εκκλησία από παιδί. Στα οχτώ του χρόνια είχε δέσει τα καβούκια σαλιγκαριών σε κλωστές και τα έκανε θυμιατό! Ο Πατριάρχης επισκέπτεται την Ίμβρο δύο φορές τον χρόνο. «Οσάκις έρχομαι στην Ίμβρο έρχομαι ως Ίμβριος και μετά ως Πατριάρχης. Πατριάρχης είμαι μόνο 18 χρόνια, κληρικός 48 χρόνια, αλλά Ίμβριος είμαι από γεννησημιού μου, και θα είμαι Ίμβριος έως ότου κλείσω τα μάτια μου», δήλωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κατά τα εγκαίνια του Μουσείου.
ΝΕΑ